کشف گورستان ۴۵۰۰ ساله در شمال شرق ایران (+عکس)
تاریخ انتشار: ۱۸ خرداد ۱۴۰۲ | کد خبر: ۳۷۹۳۱۱۶۹
باستان‌شناسان با کاوش در محوطه باستانی «کلاته یاور» در خراسان شمالی به شواهدی از معماری و گورستانی به قدمت ۴۵۰۰ سال دست یافتند.
به گزارش ایسنا، پژوهشگاه میراث فرهنگی و گردشگری اعلام کرد: فصل اول کاوش باستان‌شناسی در محوطه باستانی «کلاته یاور» تا کنون نشان‌دهندۀ شواهد مختصر معماری و بافت‌های تدفینی گسترده مربوط به هزارۀ سوم پیش از میلاد در مساحتی بالغ بر هفت هکتار است.
بیشتر بخوانید:
اخباری که در وبسایت منتشر نمی‌شوند!
کورش محمدخانی ـ سرپرست طرح پژوهشی گمانه‌زنی و کاوش در کلاته یاور ـ گفت: محوطه باستانی «کلاته یاور» یک مکان باستانی مربوط به عصر مفرغ در حاشیه جنوب شرقی دشت بجنورد است که نشانه‌های استقرار از هزارۀ سوم پیش از میلاد در آن وجود دارد.
او افزود: این مکان باستانی که در سال‌های اخیر و به صورت تصادفی حین انجام ساخت‌وسازهای مسکونی توسط اهالی روستای کلاته یاور کشف شد، شواهدی از یک استقرارگاه و گورستان ۴۵۰۰ ساله را در خود حفظ کرده است.
عضو هیأت علمی گروه باستان‌شناسی دانشگاه شهید بهشتی ادامه داد: شواهد حاصل از بررسی‌های آرکئوژئوفیزیک به روش مغناطیس‌سنجی در این مکان باستانی نشان‌دهندۀ گستردگی و ظرفیت بالای این مکان باستانی برای انجام مطالعات باستان‌شناسی است.
علی اکبر وحدتی ـ دیگر سرپرست طرح پژوهشی گمانه‌زنی و کاوش در کلاته یاور ـ نیز گفت: فصل اول کاوش‌های باستان‌شناسی در این محوطه باستانی با هدف شناسایی مواد فرهنگی عصر مفرغ در این مکان و درک برهم کنش‌های فرهنگی دشت میانکوهی بجنورد با دشت پست گرگان در غرب و دشت رسوبی مرغاب و کوهپایه‌های اتک در ترکمنستان و سایر بخش‌های آسیای میانه در هزاره سوم پیش از میلاد در حال انجام است.
او افزود: با توجه به توسعه روستای کلاته یاور و گسترش ساخت‌وسازهای مسکونی در سال‌های اخیر، یکی از اهداف اصلی این طرح پژوهشی تعیین حدود و میزان گسترش بقایای باستان‌شناختی در محوطه کلاته یاور برای جلوگیری از تخریب آثار باستانی در این مکان و تعیین تکلیف اراضی واقع در عرصه و حریم اثر باستانی است.
این باستان‌شناس با بیان اینکه کاوش‌های انجام‌شده تا کنون نشان‌دهندۀ شواهد مختصر معماری و بافت‌های تدفینی گسترده مربوط به هزارۀ سوم پیش از میلاد در مساحتی بالغ بر هفت هکتار است، اظهار کرد: این شواهد به دو مرحلۀ زمانی از نیمه اول هزارۀ سوم تا آغاز هزارۀ دوم پیش از میلاد مربوط است که شاخصه‌های فرهنگی متفاوتی را ارائه می‌کنند.
وحدتی افزود: مرحلۀ نخست در ارتباط با فرهنگ سفال خاکستری دشت گرگان و مرحلۀ بعد مرتبط با «تمدن خراسان بزرگ» است که در اواخر هزارۀ سوم و اوایل هزارۀ دوم پیش از میلاد در مناطق وسیعی از شرق ایران و آسیای مرکزی (ترکمنستان، تاجیکستان، ازبکستان و افغانستان) وجود داشته است.
سرپرست طرح پژوهشی گمانه‌زنی و کاوش در کلاته یاور گفت: آثار «تمدن خراسان بزرگ» پیش از این از چندین مکان باستانی خراسان شمالی از جمله «تپه چلو» در دشت جاجرم و تپه عشق در دشت بجنورد به دست آمده و نشانه‌های روشنی از ارتباط با فرهنگ‌های همزمان در آسیای میانه در آنها مشاهده شده است.
وحدتی افزود: دشت حاصلخیز بجنورد شواهد مهمی از استقرارگاه‌های دوران تاریخی و اسلامی، از جمله «کهنه کند» و «تپه معصوم‌زاده» را در خود حفظ کرده که پیش از این توسط باستان‌شناسان کاوش شده‌اند، ولی این نخستین بار است که شواهد استقرار بشر از هزارۀ سوم پیش از میلاد در دشت بجنورد طی کاوش‌های علمی به دست آمده و نشان می‌دهد این منطقه با شروع عصر مفرغ و در آستانۀ شهرنشینی مورد توجه جمعیت‌های انسانی قرار گرفته است و در آن به سکونت پرداخته‌اند.
منبع: عصر ایران
کلیدواژه: گورستان ۴۵۰۰ ساله محوطه باستانی کلاته یاور هزارۀ سوم پیش از میلاد محوطه باستانی مکان باستانی باستان شناسی طرح پژوهشی کلاته یاور
درخواست حذف خبر:
«خبربان» یک خبرخوان هوشمند و خودکار است و این خبر را به‌طور اتوماتیک از وبسایت www.asriran.com دریافت کرده‌است، لذا منبع این خبر، وبسایت «عصر ایران» بوده و سایت «خبربان» مسئولیتی در قبال محتوای آن ندارد. چنانچه درخواست حذف این خبر را دارید، کد ۳۷۹۳۱۱۶۹ را به همراه موضوع به شماره ۱۰۰۰۱۵۷۰ پیامک فرمایید. لطفاً در صورتی‌که در مورد این خبر، نظر یا سئوالی دارید، با منبع خبر (اینجا) ارتباط برقرار نمایید.
با استناد به ماده ۷۴ قانون تجارت الکترونیک مصوب ۱۳۸۲/۱۰/۱۷ مجلس شورای اسلامی و با عنایت به اینکه سایت «خبربان» مصداق بستر مبادلات الکترونیکی متنی، صوتی و تصویر است، مسئولیت نقض حقوق تصریح شده مولفان در قانون فوق از قبیل تکثیر، اجرا و توزیع و یا هر گونه محتوی خلاف قوانین کشور ایران بر عهده منبع خبر و کاربران است.
خبر بعدی:
پایان موقت کاوش در محوطه تازه کشف‌شده در اصفهان + عکس
فصل نخست کاوش باستان‌شناسی در گذر «کمر زرین» اصفهان با کشف یک تنور شگفت‌انگیز و تنبوشه‌های بزرگ سفالین و یافته‌های ارزشمندی از دوره اسلامی، تمام شد. فصل دوم این کاوش باستان‌شناسی به‌زودی آغاز خواهد شد. باستان‌شناسان تا عمق ۷ متری زمین را کاوش کرده‌اند و فکر می‌کنند بتوانند به آثاری فراتر از دوره اسلامی دست یابند.
به گزارش ایسنا، جمعه گذشته آخرین روز از فصل نخست کاوش باستان‌شناسی در «کمر زرین» اصفهان با اسکن و نقشه‌برداری از محوطه و یافته‌ها سپری شد. این محوطه تاریخی مثل دیگر پروژه های عمرانی بر اثر اصابت چنگال لودرها، از خاک سر بیرون آورد و به همین خاطر هم بخشی از آن تخریب شد. آنچنان که مسئولان اصفهان گفته‌اند، قرار بود «کفِ این گذر با میدان امام علی (ع) هم سطح شود تا تأسیسات به‌صورت محدود از این گذر عبور کند»، اما مسئولان میراث فرهنگی این شهر گفته‌اند «شهرداری بیش از خط پروژه و بدون نظارت باستان‌شناس خاکبرداری کرده است». انتقاد به ادامه این پروژه آنجا بالا گرفت که گفته شد «درحالی که یافته‌های باستان‌شناسی در این گذر قابل مشاهده بوده، اما پروژه خاکبرداری و گودبرداری متوقف نشده و به میراث فرهنگی هم اطلاعی داده نشده بود». وقتی این اعتراض‌ها در فضای مجازی و رسانه‌ها علنی شد، پروژه هم متوقف شد.
اکنون پس از ۴۰ روز از آغاز فصل نخست کاوش باستان‌شناسی در این گذر، که پنج ترانشه برای آن باز شد و کاوش آن برای رفع هرگونه شبهه به ویژه گنج‌یابی، به صورت باز و در معرض دید عموم انجام شد، علی شجاعی اصفهانی ـ سرپرست کاوش باستان‌شناسی در گذر کمر زرین ـ مروری داشت بر آنچه بر این فصل گذشت. او در این گفت‌وگو که با ایسنا و جمع دیگری از خبرنگاران انجام داد، اظهار کرد: فصل اول این کاوش بسیار پربار بود و با حمایت سازمان نوسازی و بهسازی شهرداری و دانشگاه هنر و با نظارت اداره کل میراث فرهنگی اصفهان انجام شد و یافته‌های بسیار ارزشمندی به دست آمد، که به ادوار مختلف دوره اسلامی مربوط می‌شود، که فکر می‌کنیم از قرن سوم و چهارم هجری تا قاجار مجموعه آثاری به دست آمد.
این باستان‌شناس ادامه داد: جالب‌ترین نکته کاوش در این بود که تا عمق هفت متری زیر آسفالت، کاوش باستان‌شناسی انجام شد، درحالی که همچنان آثار داریم و هنوز به خاک بکر نرسیده‌ایم و حدس می‌زنم شاید تا چندین متر دیگر در ترانشه‌ای که برای لایه‌نگاری ایجاد کرده‌ایم پیش رویم باز هم به یافته‌های فرهنگی دست خواهیم یافت و امیدوارم شواهدی حتی از قبل از اسلام در این محوطه پیدا کنیم.
سرپرست کاوش باستان‌شناسی کمر زرین گفت: شواهد به‌دست آمده از گذر کمر زرین نشان می‌دهد که احتمالا با مجموعه کارگاه‌های پخت سفال رو به رو هستیم و کوره‌ای به دست آمده است که نمونه مشابه آن در شهر اصفهان تا حالا به دست نیامده است و نمونه‌هایی که تا کنون یافته شده مربوط به چندین دهه پیش است که بیشتر خارج از شهر اصفهان و در کاشان و نقاط دیگر بوده است که تخریب شده‌اند. کوره‌ای که در گذر کمر زرین کشف شده نمونه بسیار خوبی است و در وضعیت مناسبی به سر می‌برد.
لوله‌گذاری در این بخش، در فاصله توقف گودبرداری عمرانی و آغاز کاوش‌های باستان‌شناسی انجام شده است!
او با اشاره به تخریب‌هایی که هنگام گودبرداری و خاکبرداری به این کوره و گذر تاریخی وارد شده است، اظهار کرد: متاسفانه با گودبرداری و خاکبرداری که انجام شد، این گذر پیش از کاوش باستان‌شناسی تخریب زیادی را متحمل شد، ولی در حال حاضر وضعیت آن به گونه‌ای است که می‌توان مطالعات خیلی خوبی روی آن انجام داد.
شجاعی به یافته‌های دیگر این کاوش اشاره کرد و درباره آنها توضیح داد: تنبوشه (لوله) های سفالی در این کاوش به‌دست آمده که به یاد ندارم تا کنون به این ابعاد در محوطه‌های تاریخی یافته شده باشد، که نشان از اهمیت این منطقه دارد؛ منطقه‌ای که کمتر از ۲۰۰ متر با مسجد جامع اصفهان فاصله دارد، مسجد جامعی که دوره سلجوقی بنا شده و در شکل‌گیری ساخت و سازهای اطراف آن نقش داشته است. هر کجای این منطقه را دست بگذارید می‌توانید یافته‌های ارزشمندی از اصفهان به عنوان مهمترین شهر ایران در ادوار مختلف اسلامی به دست آورید که با بغداد و قاهره رقابت می‌کند و شواهد آن بسیار ارزشمند است.
سرپرست کاوش باستان‌شناسی کمر زرین درباره لایه‌های باستان‌شناختی به دست آمده در فصل نخست این کاوش، گفت: براساس لایه‌نگاری صورت گرفته تا کنون ۱۰ لایه تاریخی شناسایی شده است. البته لازم است سفال‌هایی که از لایه‌های مختلف هستند در کنار هم قرار گیرند، طراحی و مقایسه شوند و سپس با اطمینان بیشتری درباره لایه‌های تاریخی آن صحبت کرد.
او درباره ضرورت ادامه کاوش‌ها در کمر زرین اصفهان اظهار کرد: در کل مسیری که تا کنون کاوش کرده‌ایم آثار ارزشمندی پیدا کرده‌ایم و نقطه‌ای نبوده است که آثاری از آن به دست نیامده باشد. بر این اساس، بخش دیگری که باقی مانده است باید کاوش شود و حداقل باید یک فصل تمام شود و بعد نظر دهیم، اما به نظر می‌رسد در این محوطه آثار زیاد است و ضرورت دارد کامل مطالعه شود و بعد برای اینکه به سایت موزه گردشگری و یک مسیر دسترسی عابر پیاده به مسجد جامع تصمیم گرفته شود. متاسفانه مسجد جامع از مسیر پیاده‌رو مناسب محروم بوده است.
شجاعی در پاسخ به این پرسش که با توجه به این کاوش و یافته‌های آن و طرح مترو که به مسجد عتیق (جامع) نزدیک است، آیا احتمال تجدید نظر در این مسیر وجود دارد، گفت: من به تیم شهری که الان در مدیریت شهری مسئولیت دارد خیلی امیدوارم، نگاهشان به حوزه میراث فرهنگی خیلی مثبت است و برای آنها دغدغه و مساله است. درباره مسیر مترو، خیلی در جریان خطوط آن نیستم، اما اطلاع دارم که از نزدیک مسجد جامع گذر می‌کند و این مسجد با توجه به جایگاه و نقش تاریخی که داشته، شوخی‌بردار نیست. شاید باید اتفاقات دیگری از قبل می‌افتاد که با این پدیده مواجه نشویم.
او در پاسخ به این پرسش که با توجه به ساخت مجتمع تجاری در جوار کمر زرین، آیا احتمال دارد هنگام ساخت آن سازه، لایه‌های باستان‌شناسی از بین برده شده باشد، گفت: فهمیدن این موضوع خیلی پیچیده نیست و احتمالا لایه‌های باستانی با این عمق حفاری از بین رفته باشد. این سازه پاساژ تجاری است که فکر می‌کنم ۱۰ متر زیر زمین دو طبقه پارکینگ دارد و طبیعتا وقتی در این بخش آثار تاریخی یافته شده احتمال دارد در آن بخش هم آثاری بوده باشد، ولی متاسفانه در آن دوره، به میراث فرهنگی توجه نشده است و امیدوارم دیگر از این فجایع تکرار نشود.
شجاعی درباره ادامه کاوش‌ها در گذر کمر زرین، اظهار کرد: فصل اول کاوش که پایان یافت. در پایان فصل اول با لیزر اسکن نقشه‌برداری محوطه انجام شد و تلاش می‌شود تمام جزئیات سایت با دقت بالا اسکن شود. این فصل حدود ۴۰ روز طول کشید و برای فصل بعدی، منتظر مجوز و اعتبار هستیم، که فکر می‌کنم به‌زودی آغاز شود، چون باید وضعیت این گذر روشن شود. امیدواریم فصل دوم به روال فصل گذشته ادامه یابد و کاوش کل گذر را دربر بگیرد و لایه‌نگاری را انجام دهیم، چون متاسفانه برای این منطقه از اصفهان تا کنون لایه‌نگاری انجام نشده است.
عکس‌ها از سمیه حسنلو، خبرنگار ایسنا
انتهای پیام
دانشجویان سال سوم دانشگاهها، بورسیه دانشگاه فرهنگیان می‌شوند